Het Forum Romanum en de keizerfora

De eerste keer dat ik op het Forum Romanum kwam, was in 1986. Het was mijn eerste vakantie in Rome en ik weet nog dat ik samen met mijn reisgenote alle stenen van het Forum bekeken heb. Met een reisgids in de hand deden we ons best om ons een voorstelling te maken van hoe het er vroeger uitgezien moet hebben. Alle ruïnes van de romeinse gebouwen waren toen nog vrij toegankelijk. We hebben toen zelfs foto's gemaakt van onszelf, staand op de sokkels in het huis van de Vestaalse maagden! Momenteel staat daar een groot hek omheen en mag je niet meer op het terrein komen.

Om te voorkomen dat u ook zo loopt te dwalen, volgt hieronder een beschrijving van de geschiedenis van het Forum Romanum. Misschien wordt het dan wat makkelijker voor u om u een voorstelling te maken van het geweldig indrukwekkende verleden van deze plek.

In iedere Romeinse stad was het forum een van de belangrijkste plaatsen. Belangrijkste functie was ontmoeting en uitwisseling, zowel op het materiële als het geestelijke vlak.

Het forum in Rome is ontstaan op het kruispunt van een aantal belangrijke wegen: de eerste kruiste de Tiber en de ander liep langs de oever van deze rivier. De gunstige ligging tussen de bewoonde heuvels Palatinus, Capitolinus en Quirinalis zorgde er al snel voor dat het forum sociale, politieke en religieuze functies kreeg. De eerste bestrating van de vlakte vond plaats aan het eind van de 7e eeuw voor Christus. In deze tijd waren de twee belangrijkste functies van het forum al gescheiden: het commercieel-economische deel, nl. de markt, lag in het zuiden en het Comitium, het politiek-religieuze deel in het noorden, direct aan de voet van het Capitool.

Het Comitium was de plaats waar de vergaderingen van de burgerij plaatsvonden. Daarnaast was het een heilige plaats: het Capitool met het Jupiter heiligdom torende erbovenuit, waardoor het gebied de status van templum, een aan de god gewijd domein kreeg, en ten tweede zijn er de overblijfselen van de lapis niger, het grafheiligdom van Romulus gevonden. Maar, erg belangrijk voor de gewijde bestemming van het terrein was ook de aanwezigheid van de Vesta-tempel, die vrijwel in dezelfde tijd ontstond als toen de stad werd gesticht. In deze tempel werd het heilig vuur bewaard, dat als symbool gold voor het leven van Rome en daarom nooit uit mocht gaan. De zorg voor dit vuur werd later toevertrouwd aan de zes Vestaalse maag­den, de stadspriesteres­sen, van wie veel legenden over deugd en moed bestaan.

Behal­ve het forum Romanum had de stad nog meer open­ba­re plei­nen, o.a de fora die aangelegd zijn door de keizers, meestal met een tempel voor de door hen vereerde godheid. Door de enorme rijke materialen die op deze fora gebruikt zijn, is er nu niet veel van over: in de Renaissance is veel van dit materiaal hergebruikt. Daarnaast heeft Mussolini de Via dei fori Imperiali over deze fora heen laten aanleggen. Daardoor is hun vroegere functie als pleinen nauwelijks meer te zien. Deze keizer-fora staan in directe verbin­ding met het forum Roma­num.