ara pacis augustae
boog van Constantijn

Ara Pacis Augustae

 

 

Omdat keizer Augustus vrede had gebracht in het Romeinse rijk, gaf de senaat opdracht een altaar gewijd aan de vrede te bouwen. Op 4 juli in het jaar 13 v.C. werd de eerste funderingssteen gelegd, en op 30 januari in 9 v.C., de verjaardag van Livia, de echtgenote van Augustus, werd het altaar feeste­lijk ingewijd.

 

 

Het altaar bestaat uit twee delen: het altaar zelf en de muur daaromheen. Het geheel is opgebouwd uit wit Carrara marmer. Het is een groot monument: het is 6 meter hoog, 10 meter 50 lang en 11 en een halve meter breed. Oorspronkelijk was het geplaatst op het Marsveld, aan de Via Flaminia, waar iedere dag heel veel mensen langs kwamen. Prachtige propaganda voor de keizer dus! Vlakbij de Ara Pacis liet Augustus een mausoleum bouwen, met daarbij een grote zonnewijzer. Op de verjaardag van Augustus viel de schaduw van deze zonnewijzer precies midden in de Ara Pacis.

 

In 1938 werden alle opgegraven fragmenten van het altaar in elkaar gezet en het geheel werd in een grote glazen hal vlakbij de Tiber geplaatst.

 

Inzichten veranderen en men vond deze hal niet meer voldoen. In het najaar van 2005 werd een nieuw museum geopend, ontworpen door architect Richard Meier. Het is een heel modern gebouw, wat uiteraard veel commentaar opleverde in zo’n oude stad. Aanvankelijk was ik ook erg sceptisch, maar ik heb mijn mening intussen herzien. Het is een groot, licht, opengewerkt gebouw, wat het altaar in al zijn glorie laat zien.

 

boog van Titus

Op het altaar zelf, binnen de muren is op de leuningen een offerstoet afgebeeld. Daarbij zijn geen personen te herkennen. Aan de andere zijde van die leuningen is een offerstoet met Vestaalse maagden te zien.

 

Op de binnenzijde van de "ommuring" is ook een reliëf aange­bracht. Je ziet guirlandes, vastgemaakt aan stierenhorens die op houten planken vastzitten, waar­door het net lijkt alsof je in de buitenlucht staat.

 

 

 

 

 

 

 

 

De buitenzijde van de ommuring is heel rijk gedecoreerd. Het zijn eigenlijk twee verschillende decoratiebanden. Op het onderste fries zie je acanthusbladeren met bloemen en allerlei kleine beestjes.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Het bovenste fries is nog veel interessanter, omdat daarin allerlei historische figuren te herkennen zijn. Het is het handigst om denkbeeldig om het altaar heen te lopen en te kijken wie allemaal zijn afgebeeld.

 

 

Beginnen we aan de zuidzijde. Hier zien we een processie, met allerlei belangrijke personen. Vooraan staat keizer Augustus, omsingeld door lictors (bijldragers) en officiële priesters. Daarachter staat Marcus Agrippa (met doek over het hoofd), de echtgenoot van Julia, schoonzoon van Augustus. Hij zou Augus­tus gaan opvolgen, maar overleed plotseling in 12 v.C., dus vlak na de inwijding van dit altaar. Waar­schijnlijk had Livia daar een handje bij geholpen, om op die manier haar zoon Tiberius op de troon te helpen. Achter Marcus Agrippa zien we Gaius Caesar, een zoon van Agrippa en Julia. Daarachter staat Livia, de echtgenote van Augustus. Achter haar haar zonen Drusus en Tiberius, stiefzonen van Augustus. Daarachter nog wat familieleden, maar die zijn historisch gezien van minder belang.

 

 

 

 

 

Aan de oostzijde van het altaar, bij de ingang is aan de linkerzijde Tellus afgebeeld, moeder Aarde, met naast haar personificaties van de winden over land en zee. Dit staat voor vruchtbaarheid en groei, wat alleen mogelijk is in vredestijd.

 

Aan de andere zijde staat Roma afgebeeld, een personificatie van de stad Rome.

 

Aan de noordzijde zien we weer een processie van senatoren en andere belangrijke burgers van de stad, gevolgd door nog wat leden van de familie van Augustus, waaronder Julia (doch­ter Augustus, echtgenote van Agrippa), Octavia (zus van Augus­tus), Julia de jongere (dochter van Julia en Agrippa, klein­dochter Augustus) en Lucius Caesar (zoon van Julia en Agrippa, erfe­lijke opvolger van Augustus)

 

Aan de westzijde is links het offer van Aenaeus afgebeeld. Aeneaus offert een wit varken en schenkt een drankoffer: er zijn twee bediendes, één met fruit en helemaal rechts staat de zoon die Aenaeus met zijn minnares Venus heeft gekregen, Julius Ascanus. Dit reliëf verwijst naar de goddelijke afkomst van Augustus, die ook van Juliaanse afkomst is.

 

Aan de rechterzijde zijn Mars, en zijn kinderen Romulus en Remus met de wolvin afgebeeld. Dit reliëf toont dat de vrede door oorlog is bereikt: Augustus als vader van het Romeinse volk, gesymboliseerd door Romulus en Remus.

 

 

Wat is het thema van dit hele altaar? In de tijd van vrede is groei en overvloed mogelijk, gesymboliseerd door de acanthusbladeren en kleine beestjes en Tellus. Augustus heeft dat mogelijk gemaakt. Dat er vrede is wordt nog eens aangege­ven door het afbeel­den van kinderen: in vredestijd kan de familie groeien.